Η αλήθεια μέσα από τα τραγούδια...

Όπως κάθε φορά..έτσι και σήμερα.Ήρθε αυτή η πολυαγαπημένη μου "φίλη".Δεν με επισκέπτεταια συχνά..με ξεχνάει κάποιες φορές.Και μάλιστα για καιρό.Όμως όταν έρθει φροντίζω να την καλωσορίσω σαν να έρχεται για πρώτη φορά.Συνήθως έρχεται μέσα από κάτι.Ένα τραγούδι,μια φράση,μια εικόνα,μια ανάμνηση,ένα όνειρο..έτσι έρχεται η έμπνευση που τώρα τελευταία έχει γίνει καλή μου-αν και όχι συχνή-φίλη.

Σήμερα λοιπόν ήρθε κρατώντας στα δυο της χέρια από κάτι.Στο ένα,το αρίστερο..κρατούσε ένα λαϊκό τραγούδι τη "Φάμπρικα"-γι'αυτό και την κρατούσε στο αριστερό της χέρι..γιατί αυτό είναι το πιο γερό..το πιο δυνατό..το πιο ζεστό.Στο άλλο,κρατούσε τα χθεσινά τραγούδια..χθες που βρέθηκα σε ένα αφιέρωμα σε έναν μεγάλο συνθέτη..στο Σταύρο Κουγιουμτζή.Ακούγοντας,λοιπόν χθες και σήμερα "μεγάλα" τραγούδια..στο νόημα και στη μουσική δημιουργήθηκε στο μυαλό μου η εξής ερώτηση:



Πόση άλήθεια μπορεί να χωράει μέσα σε ένα τραγούδι;Πόσα μπορεί να κρύβει ένας στίχος..μια νότα..μια φράση ενός τραγουδιού;


Και προσπάθησα να απαντήσω.Να απαντήσω βασιζόμενη σε κάποια θεωρία..μουσικής..ποίησης...αλλά δεν κατάφερα να βγάλω άκρη.Κατάληξα στο γεγονός ότι το τραγούδι δεν είναι τίποτα άλλο πάρα..ψυχή ή καλύτερα τρόπος έκφρασή της.Κάθε φορά που ένας συνθέτης έγραφε ή γράφει μουσική προσπαθούσε και προσπαθεί να αποτυπώσει σ'αυτήν,την ψυχολογική του κατάσταση τη δεδομένη χρονική στιγμή ή περίοδο.Άλλοι τα κατάφεραν,και έτσι έχουμε αυτά τα αληθινά διαμάντια της λαϊκής και όχι μόνο μουσικής,άλλοι δεν τα κατάφεραν ή απλώς δεν προσπάθησαν τόσο για να το καταφέρουν(γιατί όπως και να το κάνουμε ειδικά στην εποχή μας αν η μουσική σου δεν παίζεται σε κάποιο club δεν θεωρείται μουσική).

Συνεπώς,κάθε είδος τραγουδιού περικλύει και την αφορμή της ύπαρξής του.Το πολιτικό τραγούδι μπορέι ο καθένας να φανταστεί από τι δημιουργήθηκε.Το Σμυρναίϊκο,επίσης.Το ρεμπέτικο,το δημοτικό,το ερωτικό έτσι πολύ απλοϊκά δοσμένες οι κατηγορίες.Άλλωστε τώρα έχουν χωριστεί με τέτοιο τρόπο τα τραγούδια από τις εκάστοτε εταιρείες που τραγουδάς κάτι και σου λέει κάποιος "έντεχνο","λαϊκό","λαϊκό ποπ","έντεχνο λαϊκό" και τόσα άλλα και δεν ξέρεις τί είναι αυτό που εν τέλει τραγουδάς!Λες και ήξερε ο ρεμπέτης του '50 τί είναι η κάθε μια από αυτές τις κατηγορίες!

Εν πάσει περιπτώσει και για να μη μακρυγορήσω περαιτέρω,η ουσία είναι ότι το τραγούδι ανέκαθεν εξέφραζε μια αλήθεια.Άλλοτε πολιτική,άλλοτε κοινωνική,άλλοτε οικονομική,άλλοτε μια νοσταλγία,άλλοτε μια ανάμνηση,άλλοτε ένα όνειρο...Σε κάθε περίπτωση το τραγούδι ξεκινούσε και τελείωνε "μέσα" στο λαό.Άγγιζε με κάθε του στίχο,κάθε του νότα(ή πενιά!)τον πόνο του λαού,το μόχθο,τα προβλήματά του,την ανάγκη του να αγαπήσει,να ονειρευτεί,να ζήσει..!Άγγιζε την καθημερινότητά του,τον τρόπο που ζούσε ή καλύτερα που επιβίωνε...
Έτσι κάποτε μιλώντας για τη λευτεριά,κάποτε μιλώντας για τη ζωή που έμεινε πίσω στη Σμύρνη,κάποτε μιλώντας για τη φτώχεια ή για την εκμετάλλευση στα πλαίσια της εργασίας και όχι μόνο(μην ξεχνάμε ότι ανέκαθεν καταπατώνται τα δικαιώματα των εργατών..πόσο μάλλον σε χρόνια που ούτε καν υπήρχε η λέξη "δικαίωμα" στη ζωή τους!),κάποτε μιλώντας για έρωτα ή για χωρισμό,κάποτε μελοποιώντας μεγάλους ποιητές που μίλησαν για ειρήνη,για αγάπη,για τις δυσκολίες σε σκοτεινές εποχές όπως η κατοχή και η δικτατορία και κάποτε μιλώντας για τα ήθη και τα έθιμα άνά τόπο τα τραγούδια πέρασαν όχι μόνο στην ιστορία άλλά κυρίως στις καρδιές των ανθρώπων γιατί μέσα από αυτά έχουν διατυπωθεί μεγάλες αλήθειες.

Ο κόσμος μέσα από τα τραγούδια έχει "επαναστατίσει",έχει πονέσει και έχει εκφράσει ό,τι φοβόταν και δεν τολμούσε να πει.Το θέμα είναι ότι πλέον δυστυχώς δεν υπάρχουν τέτοια τραγούδια.Και αφού πάντα εξέφραζαν αλήθειες γιατί δεν συμβαίνει αυτό και τώρα;Αυτό δεν το ξέρω και δεν μπορώ να το απαντήσω..ίσως αλλάζουν οι εποχές.Ίσως τώρα πια,δεν έχει νόημα η αλήθεια και ο κόσμος να φοβάται ακόμη περισσότερο κ από εποχές που δεν μπορούσε να την τραγουδήσει γιατί ήταν "απαγορευμένο".

Ίσως τώρα πια,δεν είναι μόνο η ζωή μας που έχει γίνει επιφανειακή.Ίσως όλο αυτό έχει περάσει και στη μουσική και στα τραγούδια.Εδώ που τα λέμε μήπως και τα τραγούδια απ'τη ζωή δεν έιναι βγαλμένα.....;!!!Πώς γίνεται να αλλάξει εκείνη και όχι αυτά...Το ερώτημα που τίθεται-από εμένα τουλάχιστον-είναι:

Πόσο μπορούμε να αντέξουμε συγχρόνως ή καλύτερα να ελέγξουμε και επιφανειακή ζωή και επιφανειακή έκφραση της ζωής(είτε μέσω της μουσικής είτε της τέχνης γενικότερα...);;;